چکیده:
بخش اعظمی از ادبیات فارسی را ادب تعلیمی تشکیل می دهد. قسمت مهمی از ادبیات تعلیمی ما را اشعاری به وجود آورده اند که مضامین اصلی آنها تعالیم اخلاقی است . شاعران این گونه اشعار ضمن بیان حُسن خُلق و قُبح اخلاقی آدمی، مخاطبان خود را به ترک رذیلت ها و کسب فضیلت های اخلاقی دعوت می کنند.و منشاء خیر وسعادت دنیوی و اخروی را در پیروی از تعالیم قرآن کریم و مکارم اخلاقی انبیا و اولیا و پرهیزاز هرگونه منکرات می داند .
از جمله قالب های شعری که محمل تعالیم اخلاقی قرار گرفته ، قالب قصیده است . قصیده به دلیل وسعت میدان سخن پردازی مجال کافی برای شرح و بسط مضامین اخلاقی را به شاعر می دهد.
در این تحقیق قصاید ناصر خسرو از دیدگاه اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته است و سه عنصر اساسی خرد،دین و حکمت به عنوان اصول اخلاقی معرفی شده است . ناصر خسرو از جمله شاعرانی است که در قصیده پردازی اسب سخن از گنبد گردون می جهاند و در قصایدش علاوه بر بیان تند وتیز وتبلیغ اعتقادات مذهبی و شکوائیه و ابیات انتقادی حتی با استفاده از همه عناصر طبیعی زمینی و آسمانی و حوادث خوش و ناگوار روزگار انبیا و اولیا و حاکمان و بزرگان و عامه مردم به تعلیم آموزه های اخلاقی نیز پرداخته است.
حکیم خراسان در قصاید خود اگر چه به بازی با الفاظ و موسیقیایی کلام چندان اهمیت نمی دهد اما از نظر معنای کلام، تاملات فلسفی و تاویل مطالب زیبای اخلاقی، ید طولانی دارد،بطوریکه ذهن و زبان هر
خواننده ای را به تأمّل در مورد اندیشه های حکمی و دینی متعصب و فلسفی اخلاقی وی وادار میکند .در این پایان نامه با مطالعه قصاید ناصر خسرو موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرد:
1- مبانی اخلاقی از قبیل شناخت اندیشه اخلاقی ناصر خسرو ، منزلت انسانی ، معیارهای حُسن و قُبح اخلاقی ، عوامل موثر در اخلاق و .......
2- ارزش های اخلاقی همچون خرد،حکمت،دین ، علم ، صبر ، قناعت ، شکر و .....
3- ارزش های ضد اخلاقی از قبیل : جهل ، کبر ، دنیا دوستی ، حرص و ........
4- شیوه های بیان تعالیم اخلاقی در قصاید این شاعر ؛ ( تشبیه ،آیات واشارات قرآنی ،مقایسه ، استفهام ، بیان رزمی وحماسه ی مذهبی .......)
بخش اعظمی از ادبیات فارسی را ادب تعلیمی تشکیل می دهد. قسمت مهمی از ادبیات تعلیمی ما را اشعاری به وجود آورده اند که مضامین اصلی آنها تعالیم اخلاقی است . شاعران این گونه اشعار ضمن بیان حُسن خُلق و قُبح اخلاقی آدمی، مخاطبان خود را به ترک رذیلت ها و کسب فضیلت های اخلاقی دعوت می کنند.و منشاء خیر وسعادت دنیوی و اخروی را در پیروی از تعالیم قرآن کریم و مکارم اخلاقی انبیا و اولیا و پرهیزاز هرگونه منکرات می داند .
از جمله قالب های شعری که محمل تعالیم اخلاقی قرار گرفته ، قالب قصیده است . قصیده به دلیل وسعت میدان سخن پردازی مجال کافی برای شرح و بسط مضامین اخلاقی را به شاعر می دهد.
در این تحقیق قصاید ناصر خسرو از دیدگاه اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته است و سه عنصر اساسی خرد،دین و حکمت به عنوان اصول اخلاقی معرفی شده است . ناصر خسرو از جمله شاعرانی است که در قصیده پردازی اسب سخن از گنبد گردون می جهاند و در قصایدش علاوه بر بیان تند وتیز وتبلیغ اعتقادات مذهبی و شکوائیه و ابیات انتقادی حتی با استفاده از همه عناصر طبیعی زمینی و آسمانی و حوادث خوش و ناگوار روزگار انبیا و اولیا و حاکمان و بزرگان و عامه مردم به تعلیم آموزه های اخلاقی نیز پرداخته است.
حکیم خراسان در قصاید خود اگر چه به بازی با الفاظ و موسیقیایی کلام چندان اهمیت نمی دهد اما از نظر معنای کلام، تاملات فلسفی و تاویل مطالب زیبای اخلاقی، ید طولانی دارد،بطوریکه ذهن و زبان هر
خواننده ای را به تأمّل در مورد اندیشه های حکمی و دینی متعصب و فلسفی اخلاقی وی وادار میکند .در این پایان نامه با مطالعه قصاید ناصر خسرو موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرد:
1- مبانی اخلاقی از قبیل شناخت اندیشه اخلاقی ناصر خسرو ، منزلت انسانی ، معیارهای حُسن و قُبح اخلاقی ، عوامل موثر در اخلاق و .......
2- ارزش های اخلاقی همچون خرد،حکمت،دین ، علم ، صبر ، قناعت ، شکر و .....
3- ارزش های ضد اخلاقی از قبیل : جهل ، کبر ، دنیا دوستی ، حرص و ........
4- شیوه های بیان تعالیم اخلاقی در قصاید این شاعر ؛ ( تشبیه ،آیات واشارات قرآنی ،مقایسه ، استفهام ، بیان رزمی وحماسه ی مذهبی .......)
- ۹۳/۱۱/۲۴